Alex Friedrich (1971) gaf de afgelopen tien jaar leiding aan de afdeling Medische Microbiologie en Infectiepreventie van het UMCG.

Luister ook naar de podcast Voorzorg die de redactie vorige maand opnam met Alex Friedrich.

OMT-lid

Friedrich verwierf als lid van het Outbreak Management Team (OMT) brede bekendheid en drukte nadrukkelijk zijn stempel op het coronabeleid. Friedrich formeerde een groep epidemiologen en data-analisten om een Early Warning Systeem voor Noord-Nederland op te zetten. Hiermee konden voorspellingen worden gedaan over aantallen coronagevallen, opnames op verpleegafdelingen en opnames op de intensive care. 

Zijn bekendheid had ook een keerzijde. In de tweede helft van 2020 ontving hij een aantal bedreigingen. “Mensen zien je als vijand, omdat hun vrijheid wordt beperkt. Het vervelendste vond ik de brieven die mensen onder je voordeur schuiven. Dat voelt onveilig, ook voor je familie die er niets mee te maken heeft. Dat is wel een leermoment”, vertelt Friedrich in een interview met Zorgvisie. “Wees dan ook niet zo zichtbaar Alex, dan krijg je dat gedoe niet, dacht ik bij mezelf. Maar ik moest de mensen blijven voorlichten. Ook als dat betekent dat mensen boos op me worden”, aldus Friedrich.
Burgemeester Koen Schuiling prees Alex Friedrich nadrukkelijk voor zijn rol in de coronapandemie. “Dankzij uw inspanningen hebben we het aantal besmettingen in de eerste golf veel lager kunnen houden dan elders. Dat is een enorme verdienste en we zijn u daar veel dank voor verschuldigd.” Ook prees hij Friedrich om het feit dat hij ondanks tegendruk en zelfs bedreigingen toch een onafhankelijk denker bleef. Toen er een mismatch met het landelijke beleid was, uitte minister Hugo de Jonge van VWS aanvankelijk kritiek op de afwijkende testaanpak in Noord-Nederland. Friedrich negeert die welbewust. “Als het landelijke beleid een risico vormt voor mijn patiënten en medewerkers, dan wijk ik daarvan af. Uiteindelijk ben ik medisch verantwoordelijk.”

Gebrek aan Europese samenwerking

Friedrich hamerde al in de eerste weken van de pandemie op het risico van dragerschap bij weinig of geen klachten en het belang van laagdrempelig testen van zorgmedewerkers en patiënten. “Met zijn deelname aan de landelijke expertisegroep Infectiepreventie bevorderde hij landelijk uniform infectiepreventiebeleid tijdens de pandemie”, aldus het UMCG. In zijn afscheidsinterview vertelt Friedrich dat zijn grootste verrassing tijdens de pandemie het gebrek aan Europese samenwerking was. “Het was ieder voor zich. Patiënten over de grens laten opnemen was moeilijk, tests en mondkapjes werden niet gedeeld. Je hebt alles op het continent en je deelt niets met elkaar. Dat heeft een trauma bij mij veroorzaakt.”

Naar Duitsland

Gedurende zijn carrière heeft Friedrich zich ontwikkeld tot een vooraanstaand arts en onderzoeker op het gebied van infectiepreventie. Hij heeft circa 250 wetenschappelijke artikelen gepubliceerd en twintig promovendi begeleid tot hun doctoraat. Het thema infectiepreventie in zowel de thuis- als de ziekenhuisomgeving en de wijze waarop de organisatie van de gezondheidszorg bijdraagt aan verschillende oplossingen in het voorkomen van infecties, is door hem op de kaart gezet.

Naast de koninklijke onderscheiding ontving Alex Friedrich uit handen van bestuursvoorzitter Ate van der Zee de exclusieve Thomassen à Thuessinkpenning. Op 1 oktober nam hij afscheid van het UMCG. Op 1 november begint hij aan een nieuwe baan als voorzitter van de raad van bestuur van het academische ziekenhuis in Münster, dat met twaalfduizend medewerkers vergelijkbaar is met het UMCG. Friedrich blijft verbonden aan de Rijksuniversiteit Groningen als honorair hoogleraar.  

Lees op Zorgvisie het interview met Alex Friedrich over grensoverschrijdende zorg.