Twee nieuwe handen na dubbele transplantatie

Rotterdamse onderging unieke ingreep in Radboudumc Nijmegen

MAARTJE BIJL VÓÓR HAAR INGREEP. ZE HEEFT NU TWEE NIEUWE HANDEN. FOTO JAN DE GROEN

Maartje Bijl (46) uit Rotterdam zal mogelijk snel weer met mes en vork kunnen eten. Deze week heeft zij als eerste in Nederland een dubbele handtransplantatie ondergaan. De operatie werd verricht door een gespecialiseerd chirurgenteam van het Radboudumc in Nijmegen.

FRANK HERMANS

De Rotterdamse stond ruim een jaar op de donorwachtlijst. Een bacterie veroorzaakte in 2014 bij haar een bloedvergiftiging. Daardoor stierven handen af, waardoor ze letterlijk 'onthand' raakte. Sindsdien was het veel moeilijker voor de voormalig kapster om alledaagse handelingen te verrichten. Ook haar onderbenen moesten worden afgezet. Dankzij beenprotheses kan ze alweer een tijdje lopen. Met de nieuwe handen hoopt ze ook snel de rest van haar verloren zelfstandigheid terug te krijgen.

De plastisch chirurgen die de operatie leidden, Dietmar Ulrich en Steven Hovius, laten weten dat nu eerst een lange periode van herstel volgt voor de patiënte en een lang revalidatietraject. Ulrich: ,,De operatie is zeer complex, maar is goed verlopen. De komende dagen zijn zeer belangrijk, ook voor het ontstaan van eventuele complicaties. We moeten het verloop van het herstel rustig afwachten." De patiënte en familie zijn zich bewust van de risico's, maar desondanks ook zeer blij. ,,Ook zijn wij de donor en familie van de donor zeer dankbaar en erkentelijk", aldus de echtgenoot van Bijl.

Wereldwijd is zo'n dubbele handtransplantatie ruim honderd keer gedaan, voor het eerst in 1998. Hovius zei hierover in aanloop naar de zorgvuldig voorbereide ingreep tegen deze krant: ,,Maar het blijft een zeldzaamheid."

Hovius legde destijds ook uit dat de operatie alleen kans van slagen heeft als een strenge tijdsdiscipline wordt gevolgd. ,,Binnen zes uur moet de bloeddoorstroming hersteld zijn. Handen zitten vol spiertjes. Zonder bloed zijn die snel onherstelbaar beschadigd." In totaal hebben afgelopen jaar vier operatieteams zich voorbereid op de ingreep. Voor elke arm, zowel van de donor als van de 'ontvangende' patiënte, stonden in Nijmegen twee chirurgen klaar om handen af en weer aan te zetten.

De chirurgen moesten elk 24 spierpezen doorsnijden of weer vasthechten. Per hand zijn er ook drie grote zenuwen die je alleen onder het oog van een microscoop kunt verbinden. ,,Dan heb ik het nog niet over het verbinden van al die bloedvaten en ook nog eens de huid", aldus Hovius.

Om niets aan het toeval over te laten, zijn tientallen protocollen gemaakt die stap voor stap omschrijven wat elk van de tientallen leden van de operatieteams moet doen. Artsen en hun assistenten hebben geoefend op handen van overledenen die hun lichaam ter beschikking hebben gesteld aan de wetenschap. Er zijn ook 3D-geprinte mallen gemaakt van de onderarmen van Bijl. Voor haar begint nu pas het echte werk. Behalve zware medicatie om afstoting te voorkomen, moet ze langdurig dagelijks oefenen met de fysiotherapeut. De kans is aanzienlijk dat ze de eerste maanden nauwelijks gevoel heeft in de handen. Hovius zegt dat het gebruikelijk is dat pas na een jaar duidelijk wordt hoeveel handfunctie de patiënt weer krijgt.

De dokters spraken eerder over een geslaagde operatie als 50 tot 75 procent van de handfuncties terugkeert. Hovius: ,,Een boordknoopje dichtmaken zal altijd lastig blijven. Maar stofzuigen hoeft straks geen probleem meer te zijn.''

(Quelle: De Gelderlander, 10 juli 2019)